Voor het recente nummer van EB Live wierp Edgar Kruize van buro33 een blik op het festivallandschap en hij concludeerde dat we in een transitieperiode zitten.
Festivaltrends 2017: Het roer om!
Het zijn vragen die al jaren worden gesteld. ‘Wanneer komt er een eind aan de groei van het aantal festivals in Nederland?’ En vooral: ‘Is het Nederlandse festivallandschap niet te vol?’ Het aantal evenementen in Nederland neemt al jaren gestaag toe, dus deze vragen vallen enigszins in de categorie ‘open deur’. Maar meer dan ooit tevoren lijkt er zich in 2017 een kentering af te tekenen bij de bestaande festivals.
Trendwatchers Merel de Boer en Jacqueline Wolfs van Wolves & Birds zien dit in de hele maatschappij gebeuren. “Introverte waarden als diepgang, betekenis en reflectie zijn juist in de huidige tijdsgeest belangrijk”, zo is hun boodschap. In 2017 beweegt de maatschappij zich steeds meer naar binnen. In een maatschappij waarin alles 24 uur per dag beschikbaar en oproepbaar is, waar ongelimiteerde keuze de norm is geworden, is er behoefte aan focus. Focus op datgene waar we écht goed in zijn, het ‘in het moment’ leven, aldus Wolves & Birds.
Diverse trendwatchers verklaren op die manier ook de opleving van vinyl in een tijd dat streamingplatforms alle muziek ter wereld beschikbaar maken. Volgens Wolves & Birds gaan we deze ‘hyperfocus’ terugzien in producten en in winkelstraten, maar de ontwikkeling is absoluut ook zichtbaar in het festivallandschap. “Om je echt te kunnen focussen, moet je alle ruis weghalen. Even ‘off the grid’, verdwijnen, om je focus te hervinden.”
Pas op de plaats
En dat doen dan ook veel festivals. Er zijn in 2017 meer festivals dan ooit die in de vaart der volkeren zijn opgestoten, zich in de breedte hebben ontwikkeld en in 2017 besluiten om even pas op de plaats te maken, of soms zelfs om helemaal te verdwijnen. Zoals dancefestival Sensation, dat komende zomer voor het laatst plaatsvindt in de Amsterdam ArenA. Niet omdat het niet succesvol is (internationaal gaat het concept door), maar omdat de drijvende krachten de ruimte willen om zichzelf opnieuw uit te vinden. “Wij vinden dat er iets nieuws in Nederland moet gebeuren”, aldus event director Eric Keijer. “Sensation heeft zo veel betekend voor de dancescene wereldwijd. Het is een succes geworden, maar de droom is vervuld, en nu is het tijd voor iets nieuws.”
Andere events kiezen voor een tijdelijke pas op de plaats. Westerpop in Delft heeft afgelopen jaar een nieuw terrein in gebruik genomen en kiest definitief voor de vorm van biënnale, om zo de eigen kwalitatieve waarden niet te verloochenen; Metalfestival Dokk’em Open Air slaat 2017 over omdat festivalbaas Jort Visser zich dit jaar op zijn privéleven wil focussen; de Emmense festivals De Opening, Blues op de Savanne en Festival Op Fietse (alle uit dezelfde koker) gaan in 2017 niet door vanwege een hergroepering van de deelnemende partijen; grote events als Fortarock in Nijmegen en Curaçao North Sea Jazz Festival slaan een editie over wegens gebrek aan headliners, en beraden zich over hun toekomst.
Het Tilburgse Incubate moest noodgedwongen de handdoek in de ring gooien, nadat de gemeente te kennen gaf ‘geen vertrouwen te hebben in de toekomst’ en de benodigde subsidiegelden introk. Het Utrechtse festival deBeschaving maakte op zijn beurt bekend 2017 over te slaan en op zoek te gaan naar een nieuwe locatie. “Het festival was de laatste jaren afhankelijk geworden van externe financiering zoals onzekere sponsorinkomsten en externe producties rond het festival”, aldus festivaldirecteur Andre Baars, die aangeeft niet op subsidie te kunnen leunen en vanaf 2018 op een ander terrein die risicovolle afhankelijkheid wil afbouwen.
Nieuwe generatie
Daarmee gaat deBeschaving tevens mee in een andere duidelijk waarneembare festivaltrend: de verhuizing naar een nieuwe locatie. Die verhuizing hoeft niet altijd vanuit financiële overwegingen te worden gemaakt, zo stelde Marcel Mingers van Extrema eind vorig jaar al in EB Live. “De volgende generatie festivalgangers wil terug naar de bron”, was zijn boodschap. Dat betekent in het geval van Extrema voor 2017 een bewuste terugkeer naar de kleinschaligheid en de focus op de grondbeginselen waarmee het ooit was begonnen, voordat het festival groot groeide, maar dan wel meerdaags. “Wij hebben heel goed nagedacht wie we zijn, waar we vandaan komen, en hebben specifiek de keus gemaakt om niet de massaliteit van de mainstream na te streven, maar juist die nieuwe generatie een plek te bieden.”
Festival PITCH gaat juist terug naar de bron door van twee dagen naar één dag terug te gaan en te starten op een nieuwe locatie. Het festival verhuist binnen Amsterdam van het Westergasfabriekterrein naar de NDSM-werf. “PITCH is een festival dat gericht is op vooruitstrevende dance-acts, met een focus op livemuziek. Wanneer je werkt met liveacts, heb je te maken change-overs, iets wat je bij dj’s niet hebt. Na iedere show zijn er dus grote verplaatsingen van publiek”, aldus David van Schuylenburch van organisator Mojo. “Doordat er op de NDSM-werf meer ruimte is en er geen vaste capaciteit is door middel van zalen, geeft dit terrein het festival de ruimte om zichzelf opnieuw te ontdekken.”
Gerenommeerde festivals
Andersom breiden sommige festivals juist uit om aan de zelfverkozen focus te kunnen voldoen. Trancefestival Electronic Family vertrekt uit het Amsterdamse Bos en wordt dit jaar een meerdaags festival op het terrein van Autotron Rosmalen; het op een elektronische niche gerichte The Crave verhuist naar het Haagse Zuiderpark om daar ‘tussen het groen en aan het water een nieuwe dimensie’ te krijgen; Mañana Mañana (het ‘relaxte broertje van Zwarte Cross’) verhuist van Hummelo naar de eveneens groene omgeving van Kasteel Vorden, en zo zijn er meer verhuizingen die een nieuwe fase inluiden. Ook gerenommeerde evenementen die al jaren tot ‘het meubilair’ van festivalland behoren, gaan juist dit jaar een nieuwe fase in. Het feit dat de hitparadepop van Martin Garrix en (met name) Justin Bieber zijn weg naar Pinkpop heeft gevonden, haalde zelfs landelijke actualiteitenprogramma’s, maar toont tegelijkertijd aan dat ook bij het oudste jaarlijks terugkerende popfestival ter wereld met een frisse blik wordt geprogrammeerd – al geldt het vooralsnog alleen voor één van de drie festivaldagen.
Voor het jubilerende Lowlands geldt hetzelfde. Het festival heeft voor de 25ste editie een nieuw vormgevingsbureau in dienst genomen dat de volledige ‘look & feel’ van het festival onder handen neemt. Dat is nog maar de start, aldus festivaldirecteur Eric van Eerdenburg. “Het is een moment voor reflectie: ‘doen we de dingen nog steeds goed?’ Nu is het moment om een heel andere stijl aan te nemen. Niet omdat het andere niet goed was, maar we moeten weer eens flink de wind erdoor laten waaien.”
[Dit artikel verscheen eerder in het maart/april-nummer van EB Live, foto: Esther SChulting]