Vandaag starten Ilse DeLange en Frank Evenblij op NPO1 met hun nieuwe tv-reeks over het Amerika van Dolly Parton. Voor MAX Magazine sprak Esther Schulting van buro33 met DeLange en Evenblij en met Amerika-deskundige Michiel Vos over de magie van Dolly.
‘In Dolly we trust…’
Een roadtrip langs Dolly Partons levenspad in de staat Tennessee
In het vierdelige tv-programma ‘Dolly for President’ van Omroep MAX, reizen zangeres Ilse DeLange en presentor Frank Evenblij af naar de Amerikaanse staat Tennessee. Zij volgen daar de levensloop van Dolly Parton en onderzoeken daarbij vooral de grote aantrekkingskracht van deze Amerikaanse country-zangeres. Hoe komt het toch dat echt iedereen Dolly lijkt te omarmen?
Een attractiepark met de naam Dollywood, volledig gewijd aan Parton nabij haar geboortestad Sevierville, een bezoekje aan een heuse Trump-store, een huisbezoek bij een wel hele grote Dolly-fan en een karaokeavond waarbij het tweetal in de huid van Kenny Rogers en Dolly Parton kruipt. Slechts een paar voorbeelden van Dolly’s wereld, waarin Ilse en Frank zich heel eventjes onderdompelen op zoek naar haar aantrekkingskracht. Want waarom is iedereen zo dol op haar? Jong en oud, republikein en democraat, ongeacht huidskleur; Dolly raakt iets universeel menselijks met haar muziek en persoonlijkheid. Of zoals Ilse DeLange het omschrijft “Mensen van diverse komaf en politieke voorkeuren hebben één ding gemeen… ze houden van Dolly!” Mensen herkennen zichzelf in haar teksten en het feit dat Dolly niemand afkeurt ‘ze gelooft in wie je bent’. Ze lijkt mensen samen te brengen in een land dat extreem verdeeld is. ‘Er hangt een wonderlijke magie om Dolly heen, waar niemand immuun voor is’, zo omschrijft Frank Evenblij het. Maar waar komt die magie vandaan?
Duivenpoep
Zou het komen doordat de countryzangeres ondanks alles ook zo gewoon is gebleven? Frank: “Het feit dat ze haar eenvoudige afkomst niet verloochent maakt ook dat Dolly erg geliefd is bij de Amerikanen.” Dolly steunt haar geboortestad nog altijd financieel. Bovendien draait de stad commercieel gezien ook volledig op Dolly. Zelf zegt ze daarover: ‘Dit zijn mijn mensen, er is geen bloedband maar we zijn familie!’ En haar ouders zorgden er ook voor dat ze met beide benen op de grond bleef staan. Toen de mensen van Sevierville haar eerden met een standbeeld, zei haar vader ‘dat is natuurlijk prachtig, dat je voor fans een idool bent, maar onthoud dat je voor de duiven gewoon een poepplekje blijft’. Tegelijkertijd was het haar vader die het standbeeld regelmatig kwam schoonmaken en ontdeed van deze duivenpoep, want haar ouders waren bovenal heel trots op hun beroemde dochter.
Verwantschap
Ook Ilse DeLange heeft een band met Dolly. “Onze beide carrières zijn pas echt begonnen in Nashville. Ik kreeg daar net als Dolly mijn eerste platencontract. Ik denk dat we allebei ambitieus zijn op een manier die is gestoeld op nieuwsgierigheid en die zich niet laat afremmen door kaders bepaald door anderen. Waarbij ook humor erg belangrijk is. Ik ben altijd nog gefascineerd door Amerika, het is geen droom waar mijn persoonlijke geluk vanaf hangt om daar nog eens door te breken, maar een samenwerking met Dolly… dat zou echt een droom zijn die uitkomt!” Ilse zegt verder ook verwantschap te voelen als het gaat om familiebanden, opgroeien in een eenvoudig arbeidersgezin en tegenslagen overwinnen in je carrière. “Maar ook jezelf niet te serieus nemen en nooit vergeten waar je vandaan komt. Dat gevoel van verwantschap is door deze reis nog duidelijker en sterker geworden, doordat ik nu nog meer weet van haar, bijvoorbeeld wat zij allemaal teruggeeft aan haar gemeenschap. Ik hield al van Dolly, maar ik hou nu nog meer van haar.”
Krankzinnig goed
Volgens Frank zitten Dolly’s liedjes ‘echt krankzinnig goed in elkaar’. “Ik denk dat haar kracht ook ligt in het feit dat haar teksten heel simpel en toegankelijk zijn… Ze wil niet degene zijn die zegt wat mensen moeten doen, maar stiekem geeft ze tussen de regels door toch een beetje richting en brengt ze mensen – wellicht onbewust – op een ander spoor. Ze is ook heel erg belangrijk (geweest) voor de onafhankelijkheid van de vrouw en doet veel dingen onder de radar. Zo heeft ze de royalties van Whitney Houstons ‘I will always love you’-cover in de zwarte gemeenschap geïnvesteerd. Zonder veel ruchtbaarheid, dat vind ik mooi. Maar eerlijk is eerlijk, ze is ook een zakenvrouw eersteklas! Daar kan echt niemand aan tippen. Ik ben na dit avontuur echt 100.000 keer meer fan geworden. Ik hoor nu nog meer hoe goed ze is en hoe goed ze omgaat met progressieve zaken. Deze reis heeft heeft me ook dingen over mezelf geleerd; het bleek niet alleen een Dolly-roadtrip maar bovendien een zoektocht naar mezelf.”
Grote hits
Omdat ze open staat voor allerlei genres en graag samenwerkt, scoort Dolly wereldwijd grote hits. Grappig genoeg is haar meest bekende – en meest gestreamde – nummer ‘Jolene’ nooit een Top 40-hit in Nederland geweest. Dat waren meezinger ‘9 To 5’, haar enige Nederlandse nummer 1-hit ‘You Are’ en natuurlijk ‘I Will Always Love You’ wel! Die laatste uiteraard ook in de uitvoering van Whitney Houston, die nóg succesvoller was. Als duetpartner scoorde Dolly hits als ‘Islands In The Stream’ met Kenny Rogers, maar ook nieuwe generaties staan in de rij. Uiteraard staat petekind Miley Cyrus (31) vooraan. Maar het in augustus uitgekomen duet ‘Have The Heart’ met Post Malone (29) is nu al één van Dolly’s grootste hits ooit. Niet slecht voor een 78-jarige countryzangeres uit The Smokey Mountains!
Van alle markten thuis
Maar Dolly is meer dan haar zangcarrière. Ze speelde in een aantal films waaronder ‘Steel Magnolias’, naast Julia Roberts en met Jane Fonda in ‘9 To 5’, waar ze de titelsong voor schreef. Veel impact maakte de populaire podcast ‘Dolly Parton’s America’ (2019); een 9-delige non-fictieserie gebaseerd op haar carrière en blijvende nalatenschap. In de geschiedenisboeken zal ze dan ook zeker niet alleen om haar beroemde liedjes worden herinnerd, maar bijvoorbeeld ook door de haar opgezette ‘Imagination Library’ (1995). Deze organisatie heeft op zowel Frank als Ilse indruk gemaakt. “Dolly geeft ook hier terug aan de gemeenschap”, zo zegt Ilse. Dat doet Dolly door te zorgen voor toegankelijkheid van boeken voor kinderen. Maandelijks kunnen Amerikaanse kinderen tot 5 jaar gratis een nieuw boek opgestuurd krijgen. De achterliggende gedachte is dat volgens Parton dromen beginnen bij het lezen van boeken en dat lezen de persoonlijke groei bevordert. Deze zomer lanceerde ze niet alleen haar ‘Dolly Wines’, met onder andere een French Rosé en een Prosecco, deze maand kwam ook haar kookboek ‘Good Lookin’ Cookin’ met haar zus Rachel Parton uit. Én ze heeft een beautylijn, waarin een lipstick die ‘Jolene Red’ heet natuurlijk niet mag ontbreken. Dolly is van alle markten thuis!
Jolene
Waar ze zich echter niet mee bemoeit is politiek, want Dolly deelt haar politieke voorkeuren niet. ‘Natuurlijk heb ik een mening’, zo zegt ze daar zelf over. ‘Maar ik wist al snel dat ik niet alles hoef te delen ‘keep your mouth shut’… want ik zit niet in de politiek, in ben een entertainer!’. Volgens Michiel Vos, Amerika-kenner en schrijver van het boek ‘Vos in de VS’, is het presidentschap niks voor Dolly; “Ze wil geliefd zijn. Amerika is niet het Amerika wat wij nog kennen, wat voortkomt uit een gevoel van nostalgie. Politiek is een keiharde machine geworden, een smerig spel, heel rauw. Daar moet je zoveel voor opgeven. Dolly kan Amerika helaas niet redden. Als ze wél haar politieke voorkeur zou uitspreken, denk ik dat het niet eens heel veel verschil zou maken. Hier wordt toch al snel gedacht dat ‘de elite je vertelt wat je moet stemmen’, dan gaat men juist het tegenovergestelde doen. Tijdens een Trump-rally waar ik bij was schalde ‘Jolene’ uit de speakers. Of ze dat weet of dat wil, geen idee. Maar het gebeurt en veel artiesten laten het gaan, omdat ze niet mee willen worden getrokken in het politieke circus. Dolly hoort bij het ‘behang’ van Amerika, ze is een nationale knuffelbeer én een Amerikaans fenomeen.”
Op wie Dolly gaat stemmen blijft dus een goed bewaard geheim. Wie de nieuwe president van de Verenigde Staten zal worden, Kamala Harris of Donald Trump… het wordt spannend. Ilse en Frank zijn inmiddels wel overtuigd van het alternatief: “Dolly Parton for President!”
Dolly for President | Vanaf vrijdag 11 oktober | 21.25 uur bij MAX op NPO 1
[Deze tekst verscheen oorspronkelijk in MAX Magazine #41, 2024 en op de website van het magazine]